Кун пирки Шупашкар хула администрацийӗн ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх, энергетика, транспорт тата ҫыхӑну управленйиӗ ӗнентерет.
Тӗп хулан сити-менеджерӗ Алексей Ладыков ертсе пынипе ирттернӗ канашлура маларах асӑннӑ управлени уҫлӑхӗ Герман Александров «Этносла Чӑваш Ен» туризмпа рекреаци кластерне тӑвасси епле пынине тишкернӗ.
Кластер, аса илтеретпӗр, икӗ пайран тӑрать: Шупашкар районӗнчи Кӑшавӑш тӑрӑхӗнчи «Ясна» экоялтан тата Шупашкара 500 ҫул ятлӑ культурӑпа кану паркӗнче тӑвакан «Амазон» этнокомплексран. Герман Александров «Амазоние» ҫывӑх ҫулсенче турисстем, тӗп хула хӑнисем тата Шупашкар ҫыннисем пырса ҫӳреме пуҫлассине пӗлтернӗ. Ҫывӑх тенине тӗрлӗрен ӑнланма пулать те, ку вӑл урӑх калаҫу тейӗпӗр.
Инфраструктура ӗҫӗсем графикран юлса пыни пирки маларах эпир маларах пӗлтернӗччӗ. Герман Александров графика хӑваласа ҫитнине ӗнентернӗ. Рабочисем 2-3 сменӑпах ӗҫленине каланӑ вӑл.
Мускавран Хусана уҫма палӑртакан пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ пуйӑс пирӗн республикӑра Шупашкар районӗнчи Шӗнерпуҫ ялӗ патӗнче чарӑнма пултарать тесе Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Ытти вариантсем шутӗнче асӑннӑ районти Мӑнал ялне каланӑччӗ тата пуйӑса Шупашкар урлӑ яма сӗнекен те тупӑнни пирки унта асӑннӑччӗ. Халӗ ку ыйту уҫӑмланнӑ.
Шупашкар хула администрацийӗнче иртнӗ ӗҫлӗ ушкӑнӑн ларӑвӗнче ҫӗнӗ чарӑну сӗннӗ. Вӑл унччен асӑннӑ нихӑш варианчӗпе те килӗшсе тӑмасть. Специалистсем пуйӑса Шупашкар районӗнчи Мӑн Чӑкӑрпа Куснар ялӗ хушшинче чармалла тесе каланӑ. «Ку варианта эпир Чӑваш Республикин тата Раҫҫейӗн чукун ҫул ертӳҫисем патен ҫитерӗпӗр», — тенӗ Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков.
Сӑнсем (23)
Авӑн уйӑхӗн 13-мӗшӗнче пирӗн республикӑра та суйлав иртесси пирки Чӑваш халӑх сайчӗ темиҫе хутчен те пӗлтернӗччӗ. Аса илтеретпӗр, ун чухне эпир республика пуҫлӑхне тата вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органӗсене депутатсене суйлӑпӑр.
Суйлава хатӗрленнӗ май йӗркене пӑсакансем те тупӑнаҫҫӗ. Шупашкар район прокуратури ҫавӑн пек тӗслӗхе асӑрхани пирки пӗлтерет. Сарапакасси ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ суйлав прави ҫинчен калакан федераци саккунне пӑсни пирки прокуратурӑна систерекен тупӑннӑ. Ку фактпа прокуратура тӗрӗслев ирттернӗ те ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ вырӑнти ял тӑрӑхне депутата суйланас шухӑшлӑ кандидатсенчен пӗриншӗн алӑ пустарса ҫӳрени ҫиеле тухнӑ. Хастар пуҫлӑх пирки прокуратура пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ та суда ярса панӑ.
Авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи Энтимӗркассинче... ҫук, шкул мар (авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗ Пӗлӳ кунӗпе ҫыхӑннӑн туйӑнать те, пӗр-пӗр ача пахчипе е шкулпа ҫыхӑннӑ пулӑм иртессӗн туйӑнать), фельдшерпа акушер пункчӗ уҫӑлмалла. Тӑрӑн ял тӑрӑхне кӗрекен, анчах Тӑрӑнтан самай инҫетре вырнаҫнӑ ҫав ялта тухтӑр ҫурчӗ уҫни унти ватӑ-вӗтӗшӗн уйрӑмах лайӑх. Вӗсене инҫете тухса ҫӳреме ҫӑмӑл мар-ҫке.
Ҫурлан 15-мӗшӗнче асӑннӑ районти Мишерте фельдшрепа акушер пункчӗ уҫнӑ. Хӗрлӗ хӑйӑва каснӑ ҫӗре Чӑваш Республикин Конкурентлӑ политика тата тариф енӗпе ӗҫлекен республика службин ертӳҫи Альбина Егорова, Сылӑх сыхлав министерствин пай пуҫлӑхӗн ҫумӗ Инна Иванова, Шупашкар район администрацийӗн пуҫлӑхӗн пӗрремӗш ҫумӗ — экономика пайӗн пуҫлӑхӗ Зоя Маслова хутшӑннӑ.
Мишерти ФАП кӳршӗллӗ мемешсемпе ярӑскассинсене те пулӑшу кӳрӗ.
Сӑнсем (11)
Кӑҫалхи ҫурлан 1-мӗшӗ тӗлне илсен, хуласемпе районсен пӗтӗмӗшле хыснине пӗлтӗрхи ҫав тапхӑртинчен тупӑш сахалтарах кӗнине Чӑваш Енӗн Финанс министерстви пӗлтерет. Пӗтӗмпе 10,8 миллиард тенкӗ кӗнӗ, ку вӑл 600 миллион тенкӗ сахалрах е 5,3 процент.
Тупӑш шайне ӳстернисем те пур. Ҫӗнӗ Шупашкарта унӑн хисепӗ 38 процент нумайланнӑ, Шупашкар районӗнче — 8,5 процент, Канаш хулипе Йӗпреҫ районӗнче — 5,1 процент, Пӑрачкав районӗнче — 5 процент, Улатӑр районӗнче — 1,7 процент, Комсомольски районӗнче — 1,4 процент.
Хӑйсен тупӑшӗ 18 муниципалитетра чакнӑ. Чи нумай чакни — Ҫӗмӗрле районӗнче (пӗлтӗрхипе танлаштарсан унта тупӑш 80,6 процент кӑна кӗнӗ), Тӑвай районӗ (83,7 процент), Шупашкарта (82,5 процент).
Шупашкар районӗнче пурӑнакан 25 ҫулти арҫын арӑмне япӑх вӗреннӗшӗн хӗненӗ.
Пӑтӑрмахӗ кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗнче сиксе тухнӑ. Республикӑри аслӑ шкулсенчен пӗринче вӗренекен хӗрарӑм упӑшкине сесси тытайманни пирки пӗлтернӗ. Ҫакӑншӑн арҫын хытах тарӑхнӑ курӑнать — каҫхине арӑмне чышкӑпа хӗнесе пӗтернӗ, унтан 2 сехетлӗхе коридора кӑларса тӑратнӑ.
Пӗрре кӑна хӗнемен-ха вӑл ӑна. Виҫҫӗмӗш хут «тытса юсанӑ» хыҫҫӑн хӗрарӑм йӗрке хуралҫисенчен пулӑшу ыйтнӑ. Студентка-хӗрарӑм кӑвак питпе ҫӳренине унпа пӗрле вӗренекенсем те асӑрханӑ. Хӗрарӑм пичӗ, хӑлхи патӗнчи юнӑхса ларнӑ вырӑнсене ҫӳҫпе пытарма тӑрӑшнӑ. Тусне шелленипе ӑна вӗсем йӗрке хуралҫисене пӗлтерме сӗннӗ.
Арҫын тӗлӗшпе кӗҫех ӗҫ суда ҫитнӗ. Анчах нумаях пулмасть пуҫиле ӗҫе чарса лартнӑ. Ача пӗрле ӳстермелле тесе хӗрарӑм упӑшкине каҫарнӑ тесе пӗлтерчӗ Шупашкар районӗн прокурорӗн ҫумӗ Анатолий Иванов.
Мускавран Хусана уҫма палӑртакан пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ пуйӑс Чӑваш Енре Шупашкар районӗнчи Шӗнерпуҫ ялӗ патӗнче чарӑнма пултарать. Ыйту ҫурлан 18-мӗшӗнче татӑлмалла.
Пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ магистрале тӑвассине Шупашкар хула администрацийӗнче иртнӗ техника канашӗн ларӑвӗнче сӳтсе явнӑ. Унта пуҫтарӑннӑ сӑнавҫӑсен шучӗпе унта чарӑнмалла тусан Шупашкара ҫитме аван. Ҫапах та асӑннӑ районти Мӑнал ялӗ ҫывӑхӗнчи чарӑнӑва та кун йӗркинчен кӑларса пӑрахман-ха. Унтан Шупашкара килме ҫул тикӗссине кура ҫул сарма йывӑр мар. Анчах вӑл шухӑшпа пурте килӗшмен. Магистрале Шупашкар витӗр яма сӗнекен те тупӑннӑ. Анчах ҫакӑ проекта хаклатса ярать. Татӑклӑ йышӑну тӑвиччен укҫа ҫине хурса шутласа пӑхмалла. Ҫурлан 18-мӗшӗнче ыйтӑва татса памалла.
Сӑмах май, магистраль Етӗрне патӗнчен иртмӗ, вӑл тӑрӑхри Никольски ял ҫывӑхӗнчен кайӗ.
Ҫуллахи каникул кашни ачашӑнах чи кӗтнӗ вӑхӑтран пӗри пулӗ. Хула ачисенчен хӑшӗсем вӑл вӑхӑтра ялти аслашшӗ-асламӑшӗ патне тапса сикет, ялтисем хулана килсе кураҫҫӗ. Ялтисене те, хуларисене те пӗрлештерекеннисенчен пӗри — ача уйлӑхӗсенчи кану.
Хула тулашӗнче вырнаҫнӑ уйлӑхсене пурнӑҫри йывӑр лару-тӑрӑва лекнӗ ҫемьери ачасене яма тӑрӑшаҫҫӗ. Шупашкар районӗнчен кӑна ун йышшисем 62 ача канма пултарнӑ. Путевка тивӗҫнисен 49-шӗ — нумай ачаллӑ, тулли мар е тата тупӑш пӗчӗк ҫемьесенче ӳсекенсем. Халӗ тата тепӗр 13 ача канать. Вӗсем республикӑри тӗрлӗ уйлӑх тӑрӑх саланнӑ: «Шурӑ чулсем» (Белые камни), «Ильински» (Ильинский), «Хысак» (Утес), «Ылтӑн пучах» (Золотой колос).
Асӑннӑ мӗнпур ача валли путевкӑна Шупашкар районӗнчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен центр уйӑрнӑ.
Сӑнсем (5)
Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Михаил Игнатьев тӗрлӗ районпа хулана, предприяти-организацие ҫине-ҫинех тухса ҫӳрет. Ӗнер вӑл блогерсемпе Шупашкар районӗнчи Апаш ялӗ ҫывӑхӗнчи кану базинче тӗл пулнӑ.
Тӗнче тетелӗнче хӑйсен шухӑшне ҫыракансем Элтепер тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлаканпа курнӑҫма кӑмӑлпах пуҫтарӑннӑ тесе пӗлтерет «Правда ПФО» интернет-кӑларӑм. Блогерсем сӗнекен шухӑшсем анлӑшӗпе палӑрса тӑман-мӗн, вӗсем ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗнчен пуҫласа виртуаллӑ куравсем йӗркелессипе ҫыхӑннӑ ыйтусене хускатнӑ. Михаил Игнатьев пурне те тимлӗн итленӗ, кайран вӑл ҫапларах пӗтӗмлетнӗ: «Чӑн пурнӑҫпа ҫыхӑннӑ сирӗн идейӑрсемпе шухӑшӑрсем республикӑра пурӑнакансемпе ҫыхӑннӑ, — тенӗ Михаил Васильевич. — Ҫулланнисемпе те, ача пахчинчи ача шутланакансемпе те, вӑренекенсемпе те. Анчах эпӗ сире тепӗр ене тимлӗх уйӑрма ыйтнӑ пулӑттӑм, тӗрӗсрех, наци сывлӑхне. Ӑна сывӑ апатланупа ҫыхӑнтарма. Пахалӑхсӑр апат-ҫимӗҫшӗн укҫа тӳлесе питӗ нумай ҫын йӑнӑшать. Кайран — аптекӑсем, пульницӑсем, сипленӳ тата каллех ҫемье хыснинчен тӑкаклану.
Шупашкар хӑйӗн ҫуралнӑ кунне тӗрлӗ программӑпа палӑртӗ. Йӑлана кӗнӗ концертсемпе куравсемсӗр пуҫне ҫӗнӗрен ҫӗнӗ мероприятисем кӗртме тӑрӑшаҫҫӗ. Юлашки ҫулсенче «Ҫӑлтӑрпа зарядка» йышшисем пурнӑҫа кӗнӗччӗ. Мускаври артистсем килнине те хула ҫыннисем хӑнӑхса ҫитрӗҫ пулӗ. Кӑҫалхи уявра джигитовка кӑтартма палӑртнӑ. Вӑл мероприяти ҫурлан 16-мӗшӗнче тӗп хулари Амӑш палӑкӗ умӗнчи лаптӑкра иртмелле. Юланутҫӑсем хӑйсен ӑсталӑхӗпе ҫав кун 16 сехетре паллаштарӗҫ.
Шупашкар районӗнчи «Заимка» турист комплексӗ ҫумӗнчи «Отрадный» лаша спорчӗн клубне ҫӳрекенскерсем Раҫҫей шайӗнчи ӑмӑртусене хутшӑнса пӗрре кӑна мар ҫӗнтернӗ. Клуб пайташӗсем — 10 ҫултан пуҫласа 25 ҫул таранчченхи хӗр-упраҫпа яш-кӗрӗм ҫӳрет.
-12.7 °C